Trampov negativni tretman Evrope počinje da buši rupe u transatlantskoj alijansi, koja je mnogo decenija bila centralni stub američke bezbjednosne politike.
Rastući jaz između Evrope i Amerike možda je najvažnija i najmanje razmatrana posljedica spoljne politike prvog čovjeka SAD Donalda Trampa, piše “Vašington post”.
Njegovo ponašanje je obično smatrano destabilizirajućim kod udaljenih protivnika u Pjongjangu, Teheranu i Pekingu, međutim diplomatske bombe eksplodirale su i u prestonici Evropske unije Briselu, kao i u Parizu, Berlinu i Londonu, a šteta koju uzrokuju je stvarna.
Mnoge evropske vođe su prestale da budu ljubazne prema Trampu. Nakon godinu i po povremenih čarki, počeli su da uzvraćaju udarac – Tramp je opisan kao opasnost evropskim bezbjednosnim interesima dok se lideri Evrope kreću ka otvorenom razlazu sa Vašingtonom po pitanju Irana i drugih važnih tema.
Njemačka kancelarka Angela Merkel je nedavno rekla da je Trampov napad na iranski sporazum stvorio “stvarnu krizu” za globalni poredak. Francuski ministar finansija Bruno Le Mer poručio je da američko unilateralno nametanje sankcija kao “ekonomskog policajca planete” – nije prihvatljivo.
Posljednji u nizu se oglasio predsjednik Evropskog savjeta Donald Tusk, koji je u “tvitu” u srijedu s gorčinom poručio: “Gledajući posljednje Trampove odluke neko bi mogao da pomisli: s takvim prijateljima kome još trebaju neprijatelji. Ali, iskreno, EU treba da bude zahvalna. Zahvaljujući njemu riješili smo se iluzija”.
Vojna alijansa NATO i dalje djeluje relativno čvrsto. Generalni sekretar NATO Jens Stoltenberg susreo se sa Trampom u četvrtak i kasnije naveo na “Tviteru” da je to bio “dobar sastanak”. On je takođe pohvalio predsjednikovo upravljanje troškovima odbrane. Ali, koliko dugo to “odbrambeno prijateljstvo” može da se održi ako postoji otvoreni razlaz na glavnim diplomatskim pitanjima?
Evropljani će preduzeti važan, simbolični korak dalje od SAD sljedeće nedjelje, kad se predstavnici Njemačke, Francuske i Britanije pridruže Rusiji i Kini na sastanku zajedničke komisije koja nadgleda iranski nuklearni sporazum.
-Ovo je bolno za nas – izjavio je nedavno neimenovani diplomata EU.
Iako evropskim zvaničnicima nije prijatno da sjede pored Rusije, Kine i Irana, a nasuprot SAD, Trampovo povlačenje iz sporazuma ne daje im alternativu, jer EU smatra da je ovaj sporazum ključan za njenu nacionalnu bezbjednost. Evropljani su se ove nedjelje namučili da uvjere Iran da ostane u sporazumu, djelimično zato što ne žele da ugroze nadgledanje – prema trenutnom protokolu inspekcije kamere snimaju 2 miliona digitalnih zapisa dnevno na ključnim lokacijama u Iranu.
-Zahvaljujući sporazumu, vrijeme Irana za pravljenje bombi se produžilo sa nekoliko nedjelja na godinu dana. Evropa ne želi da rizikuje da izgubi vrijeme ugrožavanjem tog sporazuma – rekao je neimenovani evropski diplomata zvaničnik.
-SAD nam nikada nisu rekle koji je “plan B”. Šta da radimo ako Iranci izbace inspektore? – dodao je on.
Kako ocijenjuje “Vašington post”, sukob između Evrope i SAD će se produbiti ako Vašington, kako se očekuje, nametne sekundarne sankcije protiv evropskih komanija koje posluju sa Iranom. Evropa bi se tada mogla osvetiti kažnjavajem kompanija koje se podvrgavaju američkim mjerilima.
Tramp je toliko nepopularan u Evropi da suprotstavljanje njemu poteže mali politički rizik. EU se po pitanjima kao što su trgovina, klima, izraelsko-palestinski konflikt i globalna ekonomija drži tradicionalnog centrističkog konsenzusa. Razmetljivi i vulgarni Tramp izgleda skoro kao karikatura sirove, divlje Amerike koju mnogi Evropljani ne vole. Prošlogodišnja anketa Istraživačkog centra Pju otkrila je da svega 11% Nijemaca vjeruje da će Tramp uraditi pravu stvar, u poređenju sa njegovim prethodnikom Barakom Obamom, kojem je povjerenje poklonilo čak 86% ispitanika.
Amerikanci su toliko dugo uzimali evropsku podršku zdravo za gotovo, da je svega nekoliko analitičara razmatralo kako bi izgledao pravi raskid u transatlantskoj alijansi. Možda je sada vrijeme da se razmotri “šta ako”. Tramp često kaže da “Amerika na prvom mjestu” ne znači “samo Amerika”, ali i Evropa ima glas u tome, a ove nedjelje on je zvučao negativno, zaključuje “Vašington post”, prenosi Blic.
